تحریف کتابتحریف کتاب به معنای کم یا زیاد شدن قرآن کریم می‌باشد. ۱ - تعریفتحریف ، در لغت به معنای تغیر یا تغییر چیزی از محل آن می‌باشد، چنان که در آیه آمده است: (مِنَ الَّذِینَ هادُوا یُحَرِّفُونَ الْکَلِمَ عَنْ مَواضِعِهِ...)؛ «از جهودان کسانی‌اند که سخنان خدا را از جاهایش تغییر می‌دهند» تحریف کتاب، در اصطلاح، به همان معنای لغوی است؛ یعنی قرآن کریم دست خوش تغییر و کم و زیاد شدن قرار گیرد. برای این که روشن شود آیا در قرآن تحریف واقع شده یا نه، ذکر مقدمه‌ای لازم است. ۲ - انواع تحریفتحریف بر دو قسم است: ا) تحریف لفظی ؛ ب) تحریف معنوی . تحریف لفظی نیز بر سه قسم است: ۱. تحریف به زیادت ؛ ۲. تحریف به نقصان ؛ ۳. تحریف به تبدیل و تغییر . تحریف معنوی نیز بر دو قسم است: ۱. تحریف به معنای تغییر در معنا؛ ۲. تحریف به معنای تطبیق دادن آیه به غیر مورد نزول آن. تحریف لفظی به زیادت و یا نقصان هم خود اقسامی دارد: تحریف به زیادت یا نقصان یک حرف ، یک کلمه ، یک جمله ، یک آیه و یا یک سوره . تحریف لفظی به تغییر و تبدیل هم دارای دو قسم است: ۱. تحریف به تغییر یک حرکت و اعراب ؛ ۲. تحریف به تغییر حرف یا حروف. ۳ - بررسی وجود تحریف لفظی یا معنوی در قرآندر این که کدام یک از اقسام تحریف، در قرآن واقع شده است، اختلاف وجود دارد: این که تحریف معنوی (به هر دو قسمش) واقع شده است، مورد اتفاق می‌باشد. در عدم تحریف لفظی به زیادت نیز اجماع وجود دارد و کسی معتقد به آن نشده است، چون قرآن در حدّی از اعجاز است که اگر چیزی به آن اضافه شود حتماً معلوم می‌شود و این مسئله با تحدی قرآن نیز ناسازگار است. اما نسبت به تحریف از طریق تغییر در حرکت و اعراب قرآن، در صورت قائل شدن به این که تمام قرائت‌های هفت گانه از طرف حق تعالی رسیده است، باید گفت: آن نیز واقع نشده است؛ اما اگر کسی به صحت یک قرائت از سوی نبی اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم اعتقاد داشته باشد، بقیه قرائت‌ها تحریف در قرآن محسوب شده و باید از آنها پرهیز شود. تنها موردی که باقی می‌ماند، تحریف به نقصان یا به تغییر حرف یا کلمه است که آن همان تحریفی است که میان اصولی‌ها و مفسران، از آن بحث شده و مورد نفی و اثبات قرار گرفته است. مشهور و معروف بین فریقین ( شیعه و سنی ) عدم وقوع مطلق تحریف در قرآن است، ولی عده کمی از اهل سنت و شیعه، هم چون اخباری‌ها ، به تحریف معتقد شده‌اند، که به عقیده آنها اعتنایی نمی‌شود. مرحوم « شیخ صدوق » در این باره نوشته است: اعتقاد ما امامیه بر آن است که مندرجات قرآنی که بر قلب مبارک نبی مکرم اسلام نازل شده، همین است که بین دو جلد قرار دارد و بیش از این نیست و اگر کسی خلاف این عقیده را به امامیه نسبت دهد، دروغ گو است. مرحوم « سید مرتضی »؛ « شیخ طوسی »؛ « طبرسی » و « کاشف الغطا » نیز سخنانی مشابه سخن «شیخ صدوق (رحمه الله) دارند، اگر چه در صحیح» بخاری و «مسلم» از عمر و عایشه نقل شده که دو آیه در قرآن بوده که در قرآن فعلی موجود نیست؛ یکی درباره رجم پیرمرد و پیرزن زناکار و دیگری درباره تعداد شیر دادن لازم برای محرم شدن، ولی کسی به این سخن اعتقاد ندارد. اولین بار بحث تحریف در قرآن در صحیح بخاری و مسلم مطرح شده است. مرحوم کلینی نیز روایتی درباره تحریف نقل کرده، ولی ظاهراً خود وی به آن اعتقادی ندارد. [۴]
سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱۰، ص (۲۸۸-۲۸۳).
[۸]
منابع اجتهاد (از دیدگاه مذاهب اسلامی)؛ جناتی، محمد ابراهیم، ص۳۵.
[۱۱]
کفایة الاصول، آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین، ص۳۲۸.
[۱۲]
مقالات اصولی، موسوی بجنوردی، محمد، ص۱۳.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۲۸۵، برگرفته از مقاله «تحریف کتاب». رده‌های این صفحه : تحریف | قرآن شناسی
|